Gietijzeren pan inbranden
Hoe brand ik mijn gietijzeren pan in (seasoning)?
Het geheim van een fijne gietijzeren pan is een pan die op de juiste manier is ingebrand en vervolgens onderhouden. Maar hoe doe je dat eigenlijk? Veel mensen vragen mij dan ook: “Hoe brand ik mijn gietijzeren pan in?”
De eerste keer inbranden van grijs gietijzer moet wel op de juiste manier worden gedaan. Deze eerste laag is namelijk net zo belangrijk als de fundering van een huis. De basis moet goed zijn.
In dit artikel leer ik je hoe je een gietijzeren pan voor de eerste keer inbrandt. Het is eenvoudig en iedereen kan het. Volg mijn instructies stap voor stap op en verzeker jezelf van een perfect ingebrande gietijzeren pan: het fundament waarmee je jarenlang en met toenemend plezier zult koken en bakken!
Inhoud van deze pagina:
- Hoe brand ik mijn gietijzeren pan in ( seasoning )?
Basisbegrip gietijzeren pannen
Voor de bereiding van de allerlekkerste gerechten gebruik ik al jarenlang gietijzeren pannen. Met tientallen soorten en typen heb ik gekookt en maar liefst honderden (ja, echt!) gietijzeren pannen zijn door mijn handen gegaan. De meest uitlopende designs, kenmerken, eigenschappen en gedragingen heb ik opgeslagen en hierdoor heb ik een uitgebreide kennis heb opgebouwd over dit type pan.
Een onmisbaar kennisonderdeel is het inbranden van een gietijzeren pan en daar gaat deze pagina over. Maar voordat je gaat inbranden, moet je van twee zaken enig basisbegrip hebben.
Basisbegrip 1: Wat is seasoning?
Door het inbranden ontstaat een natuurlijke bescherm- en tevens anti-aanbaklaag. In de Engels/Amerikaanse taal wordt deze laag de “seasoning” genoemd.
Voordat je een gietijzeren pan inbrandt moet je eerst weten wat seasoning is.
Seasoning (“seasonen” of “to season“) is een repeterend proces van het aanbrengen een filmlaag plantaardige olie op het oppervlak van een (gietijzeren) pan waarna deze olie wordt verhit en daarna afkoelt. De olie hardt uit en de laag voelt niet meer vettig aan. Bij herhaling ontstaat uiteindelijk een donkere, harde, glasachtige laag, een patina, die fungeert als ideale anti-kleeflaag en als buffer tegen roestvorming van gietijzer.
Seasoning is trouwens ook een zelfstandig naamwoord waarmee de patina wordt bedoeld, ontstaan zoals hiervoor beschreven.
Hoe vaker je de pan gebruikt, en dus oliën verhit, hoe meer deze laag zich opbouwt en hoe beter de pan presteert. Sterker nog, een goed opgebouwde seasoninglaag staat garant voor “non-stick” koken en bakken doet nauwelijks onder voor de vermaledijde Teflon- of andersoortige kunststof coatings. Een tweede pluspunt is dat de seasoning zelfs een natuurlijke, volledig onschadelijke anti-aanbaklaag is. Het derde voordeel: een beschadigde seasoning kun jij te allen tijde zelf herstellen.
Basisbegrip 2: Welke gietijzeren pannen kun je wel en niet inbranden?
Ook goed om te weten is welke gietijzeren pannen je kunt inbranden en welke niet. Om te bepalen of een gietijzeren pan valt in te branden, moet je twee soorten gietijzeren pannen onderscheiden, namelijk:
- geëmailleerde gietijzeren pannen
- ongeëmailleerde gietijzeren pannen
Seasonen is enkel noodzakelijk en mogelijk bij ongeëmailleerde pannen. Dus wanneer ik het over het “seasonen of inbranden van een gietijzeren pan” heb, praat ik per definitie over een ongeëmailleerde gietijzeren pan. De gietijzeren koekenpan van GAER Cookware is zo’n pan.
Jij kunt nú duurzamer koken.
Ontdek daarom de duurzame gietijzeren pan van GAER Cookware. Ontworpen en gemaakt in Nederland van 100% gerecycled ijzer. Met natuurlijke anti-kleeflaag en 100% recyclebaar.
De eerste keer inbranden van grijs gietijzer
Wanneer je voor de allereerste keer je pan van grijs gietijzer gaat inbranden, vergeet dan de diepdonkere, zwartige kleur die je vaak op foto’s en video’s ziet. Ja, zo wordt jouw pan weliswaar uiteindelijk ook, maar jouw allereerste ingebrande laag van grijs, kaal gietijzer zal eerder beige/bruin van kleur zijn. Een mooiere omschrijving is “brons van kleur”. Wanneer je de net ingebrande pan in het felle zonlicht houdt, doet het zelfs goudkleurig aan.
Deze kleur van een ingebrande pan verschilt overigens met het soort plantaardige olie dat je gebruikt en de hoogte van de oventemperatuur en hoe lang je de pan inbrandt.
Dan nog een opmerking over de in deze instructie gebruikte temperatuur van 210ºC. Dit is een “circatemperatuur” en is afhankelijk van het rookpunt van de gebruikte olie. Blijf altijd iets onder het rookpunt van de olie die je gebruikt. In deze instructie heb ik zonnebloemolie gebruikt. Geraffineerde zonnebloemolie heeft een rookpunt van ca. 230ºC. Met 210ºC blijven we daar dus ruim onder.
Laten we van start gaan met het inbranden van je gietijzeren pan!
Inbranden van gietijzer: stap voor stap instructie
Benodigde tijd: 3 uren en 30 minuten
Aan de slag.
- Voorbereiding
Een goede voorbereiding is het halve werk. Zorg voor een leeg stuk keukenblad met genoeg werkruimte.
Voor het schoonmaken:
– afwasborstel en/of staalsponsje
– schone, pluisvrije katoenen (thee)doek om vocht af te nemen
– mild afwasmiddel
Voor het inbranden:
– sheet keukenpapier of katoenen pluisvrije doek om olie aan te brengen
– stuk karton, dik gevouwen doek of houten plank
– plantaardige olie
– droge theedoek om af te drogen en die vies mag worden
– sheet keukenpapier of katoenen pluisvrije doek om olie af te nemen
– ovenhandschoenen / pannenlappen / gevouwen theedoek
- Zet de oven aan op 100ºC
Je hebt uiteraard een oven nodig om de gietijzeren pan in te branden.
- Maak de pan schoon
Ontdoe je kale gietijzeren pan (en/of deksel) van zoveel mogelijk stof en vuil. Hoe schoner de pan, des te beter hecht jouw eerste seasoninglaag.
Was de gietijzeren pan grondig onder de stromende kraan met de borstel. Je kunt vanzelfsprekend mild afwasmiddel gebruiken.
Tijdens deze stap kun je enige roestvorming waarnemen. Dit is echter zeer oppervlakkige roest en kan geen kwaad.
- Droog de pan af
Droog de pan goed af met het daarvoor bestemde doek of schoon keukenpapier. Gebruik hiervoor een kurkdroge en vetvrije doek. De natte pan kan tijdens het afdrogen een donkere of bruinige kleur afgeven op het doek vanwege vuiligheid en/of ontstane roestvorming.
- Droog de pan 30 minuten in oven op 100ºC
Gietijzer is poreus van structuur. In de poriën bevindt zich nog vocht. Verhit de pan totdat deze beendroog is. Sla je deze stap over dan zal de olie minder goed hechten. Je kunt eventueel de oven tussentijds openen om stoom te laten ontsnappen.
- Neem de pan uit de oven
De pan is nu heet, dus gebruik altijd handbescherming. Plaats de pan op het passende en gereedliggend stuk karton, doek of houten plank.
- Zet de oventemperatuur alvast op 150ºC
Verhoog de temperatuur naar 150ºC en ga door naar stap 8.
- Breng de olie aan
Smeer de hele pan en steel ruimhartig in met de olie. ook in alle hoeken, richels en nerven.
- Neem de olie af
Pak nu het droge, vetvrije katoenen doek of keukenpapier en neem overal de olie zoveel mogelijk af, totdat het lijkt alsof het vet is verdwenen. Vergeet niet om ook de hoeken, nerven en richels mee te nemen. Werk zorgvuldig.
Het afnemen van het vet voelt weliswaar als een tegennatuurlijke handeling, maar alleen voor een geslaagde en de allerbeste seasoning is dit absoluut noodzakelijk.
Sla je deze stap over dan zal de olie tijdens de verhitting in de oven niet goed drogen en niet uitharden. Het resultaat: plakkerige oppervlakken, kleverige vetdruppels en een ongelijkmatige laag. Kortom, een mislukte seasoning. - Leg de pan 15 minuten in de oven op 150ºC
Verhit de pan gedurende 15 minuten op 150ºC.
- Neem de pan uit de oven
De pan is zeer heet, dus gebruik handbescherming. Plaats de pan op het passende en gereedliggend stuk karton, doek of houten plank.
- Zet de oventemperatuur alvast op 210ºC
Verhoog de temperatuur naar 210ºC en ga door naar stap 13.
- Neem olie af
Haal de pan weer uit de oven en neem met de doek weer, maar nu lichtjes, overal het vet af.
Pro tip: pak de pan beet en bekijk ‘m vanuit verschillende posities in het licht. Wanneer je nog ergens olie ziet glinsteren, dep of veeg het dan af.
- Plaats de pan terug in de oven op 210ºC
Zet de pan op het rooster (halverwege de hoogte) en zet de temperatuur op 210ºC en verhit de pan gedurende twee uur. Tussentijds de oven niet openen. Laat compleet afkoelen in de gesloten oven. Zet tijdens dit proces eventueel een raam open.
- Herhaal deze stappen
En zo ziet je jouw ingebrande pan er uit, voor en na:
Herhaal dit hele stappenplan nog één of twee keer en start dan met koken. Gebruik de eerste keren met koken of bakken wat meer olie of vet. Vermijd in de eerste kookbeurten eiwitrijke ingrediënten. Kook/bak vaak en veelal groenten. Met behulp van je oven. Zo kan de seasoning zich opbouwen en verminder je de kans op aanbakken.
Nadat je je gietijzeren pan hebt ingebrand
Heb je bovenstaande stappen nauwkeurig doorlopen? Gefeliciteerd! Je hebt jouw gietijzeren pan perfect ingebrand en dit vormt de noodzakelijke basis van een fijn kokende en bakkende gietijzeren pan!
Trouwens, wanneer ik zo’n goudglanzende gietijzeren pan uit de oven haal en in het felle licht hou, geeft me dat een goed gevoel. Perfectie.
Én…, ik krijg onnoemelijk veel zin om iets lekkers te gaan maken! Plezier in de keuken!
Vervolg: en nu de allerbeste seasoning opbouwen!
Nu je weet hoe je een gietijzeren pan inbrandt is het zaak dat je hem op juiste wijze onderhoudt zodat de seasoning zich verder kan opbouwen. En dat doe je feitelijk door te koken en bakken!
Hoe je je gietijzeren pan het best onderhoudt voor die mooie, natuurlijk anti-aanbaklaag lees je in dit artikel.
Veelgestelde vragen over gietijzeren pan inbranden
Ik kan me voorstellen dat je nog vragen hebt over het inbranden van een gietijzeren pan. Dit zijn vragen die ik vaak krijg.
Je kunt diverse plantaardige oliën met een hoger rookpunt gebruiken. Let op: olijfolie is vanwege zijn lagere rookpunt niet geschikt voor inbranden (wel voor bakken en braden).
Geschikt voor inbranden en goed verkrijgbaar zijn o.a.:
– zonnebloemolie
– druivenpitolie
– koolzaadolie
– arachideolie
Houten lepels en houten spatels hebben in het begin de voorkeur. In een gietijzeren koekenpan, met een plat oppervlak, kun je zelfs een roestvrijstalen spatel gebruiken. Kies in dat geval altijd voor een spatel met afgeronde hoeken en zorg in het begin, met jouw nieuwe, prille seasoning, dat je een scherpe hoek maakt om krassen te voorkomen.
Vermijd in het begin eiwitrijke en zure ingrediënten wanneer je seasoninglaag nog niet voldoende is opgebouwd.
Nee. Ingebrande gietijzeren pannen zijn ongeschikt voor de vaatwasser. Schoonmaken is echter simpel: in principe volstaat water en een afwasborstel.